Trauma dziecięca i Post Traumatic Stress Disorder
(PTSD – Zespół Stresu Pourazowego)
Trauma dziecięca – to przewlekły stan psychiki po przeżyciu przerażającego, niebezpiecznego lub brutalnego wydarzenia, które stanowiło zagrożenie dla życia, fizycznego bezpieczeństwa dziecka lub osoby mu bliskiej.
Przeżycia te są źródłem stresu, poczucia bezradności i przerażenia. W efekcie dziecko może zacząć zachowywać się w sposób zdezorganizowany, nieprzewidywalny bądź być nadmiernie poruszone.
Bezpośrednie konsekwencje doświadczeń traumatycznych mogą być odczuwalne i dostrzegalne bezpośrednio po ich wystąpieniu. Mówimy wówczas często o PTSD (Post Traumatic Stress Disorder), czyli zespole stresu pourazowego.
Doświadczenie takie przytłaczają dziecko i przerastają jego możliwości poradzenia sobie z nimi, co więcej, uruchamiają intensywne reakcje fizyczne i psychiczne, które mogą przerażać w równym stopniu, co samo zdarzenie traumatyczne.
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego do tych reakcji należą m.in.:
• przytłaczające poczucie przerażenia i bezsilności; objawy depresji lub lęku o różnym natężeniu
• koszmary senne, trudności w zasypianiu i jedzeniu, myślenie o zemście
• problemy z nawiązywaniem kontaktów z innymi lub nawiązywaniem więzi
• regresja lub utrata wcześniej nabytych umiejętności, w tym szkolnych
• objawy fizyczne – nagły wzrost tętna, drżenie ciała, zawroty głowy, utrata kontroli nad zwieraczami
• nadmierna czujność, wzburzenie bądź smutek
• nagłe zmiany pod względem zachowania z nieśmiałych i wycofanych – w niezwykle agresywne
• starsze dzieci mogą zażywać narkotyki lub alkohol jako sposób na radzenie sobie z traumą, zachowywać się ryzykownie, samookaleczać.
Większość dzieci – jeśli nie wszystkie – które trafiają do pieczy zastępczej i adopcji, doświadczyło w swoim życiu traumatycznych zdarzeń związanych m.in. z:
– porzuceniem, odseparowaniem dziecka od rodziców
– utratą zaufania,
– nadużyciem seksualnym,
– przemocą fizyczną, psychiczną i werbalną.
Ale traumę mogą również powodować mniej spektakularne, często będące tematami tabu, pozornie nieistotne i pozornie nie mające wpływu na rozwój dziecka, zdarzania i stany.
Szczególnie
• pozbawienie bliskich pozytywnych relacji,
• stałe/długotrwała doświadczania zaniedbania lub przemocy domowej
• fizycznej (kary cielesne),
• jak i psychicznej (ciągłe naśmiewanie się, drwiny, niezadowolenia z osiągnięć itp.)
Wpływ traumy na życie dzieci, jak i ich nowych rodzin, do których trafiły, jest długotrwały i różnorodny.
Doświadczenia traumatyczne są udziałem nie tylko dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Według polskich badań aż 41% dzieci w wieku 11-17 lat doświadczyło przemocy ze strony bliskiej osoby
Traumatyczne przeżycia pozostawiają po sobie wspomnienia, które mogą trwać latami i rzutują na całe środowisko w którym funkcjonuje dziecko (rodzina, szkoła, koledzy itp.) oraz na jego przyszłe dorosłe życie, pracę i relacje międzyludzkie.